Dziecko w systemie Montessori

Dziecko wychowane w duchu pedagogiki Marii Montessori to w założeniu osoba samodzielna, odpowiedzialna za siebie i świat, pracowita.

Rozwój dziecka dokonuje się według jego indywidualnego „planu rozwoju”. Stąd nie można z góry tworzyć systemu wychowawczego i dydaktycznego bez uwzględnienia cech indywidualnych dziecka.

Rozwój dziecka dokonuje się etapami, wspólnymi dla wszystkich ludzi, choć mającymi różny stopień nasilenia, charakter i czas trwania. Są to tzw. „wrażliwe fazy”, czyli czas kiedy dziecko jest szczególnie zainteresowane i chętne do poznania nowej umiejętności lub wiedzy. Największe możliwości edukacyjne dziecka są wtedy, gdy wystąpi u niego zjawisko „polaryzacji uwagi”, czyli długotrwałej, pogłębionej koncentracji na danej czynności. Dziecko uczy się wtedy chętnie i szybko, łatwo i bez wysiłku. Następstwem zjawiska polaryzacji uwagi jest „normalizacja”, czyli stan psychicznej równowagi i harmonii. Dziecko jest wtedy spokojne, opanowane, wrażliwe na otoczenie, wierzy w swoje możliwości, staje się odpowiedzialne za swoje czyny, coraz bardziej uniezależnia się od zewnętrznych wpływów. Normalizacja jest, więc głównym celem rozwoju i wychowania dziecka.

„DZIECKO NIE MUSI ROBIĆ CO CHCE, ALE MUSI CHCIEĆ TEGO CO ROBI”

Tak rozumiane wychowanie ma charakter pośredni. Osoby dorosłe mają za zadanie tak organizować otoczenie, by wesprzeć indywidualny rozwój dziecka.
Dzieci w przedszkolu przebywają w grupach mieszanych wiekowo i chociaż wymaga to większego zaangażowania nauczyciela, zaletami takiego rozwiązania jest szybsza i skuteczniejsza edukacja społeczna zarówno dzieci starszych jak i młodszych, szybsza adaptacja i integracja dzieci nowoprzyjętych, naturalne zaangażowanie i opiekuńczość dzieci starszych nad młodszymi (dzielenie się doświadczeniem), szybsze dostrzeżenie przez dzieci zróżnicowanych potrzeb i zasad współżycia.

Materiały dla dzieci w przedszkolu podzielone są na kilka działów, które odpowiadają pojawiającym się w tym wieku „wrażliwym fazom”. W salach powinny znajdować się:

• praktyczne ćwiczenia dnia codziennego: realne przedmioty do manipulowania, które powodują usamodzielnianie się dziecka, wzrost jego koncentracji oraz precyzji ruchów,
• materiały do kształcenia zmysłów: materiał wprowadzający w świat wymiarów, kształtów, powierzchni i brył,
• materiały z zakresu edukacji językowej: wprowadzający w sztukę pisania, czytania, rozwijający mowę dziecka,
• matematyka: w przystępny, ukonkretniony sposób tłumaczący świat matematyki (działań matematycznych),
• wychowanie kosmiczne wychodzące globalnie naprzeciw zainteresowaniu dzieci otaczającym je światem: biologią, geografią, historią, nauką o Ziemi.